เวียงพางคำ ตั้งอยู่ที่อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย บริเวณรอบที่ว่าการอำเภอแม่สายทั้งสองฟากถนนพหลโยธิน แนวเขตด้านเหนืออยู่ห่างจากชายแดนติดต่อกับอำเภอท่าขี้เหล็กของสหภาพพม่าประมาณ ๑ กิโลเมตรเศษ ส่วนแนวเขตด้านใต้อยู่ใต้ที่ว่าการอำเภอประมาณ ๖๐๐ เมตร ส่วนด้านตะวันออกและตะวันตกของถนนนั้น มีแนวกำแพงเดิมห่างจากถนนด้านละประมาณ ๕๐๐ - ๖๐๐ เมตร ตามความโค้งของถนน

เวียงพางคำ ปรากฏชื่อในตำนานสิงหนติโยนกชัยบุรีศรีเชียงแสน ว่าเป็นเมืองที่บูรณะขึ้นจากเมืองเดิมของชาวลัวะที่ชื่อว่า เวียงสี่ทวง ซึ่งตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำสาย พระองค์พังเสียเมืองโยนกให้แก่ขอมต้องไปพำนักที่เมืองสี่ทวงและไปได้พระโอรสที่นี่ คือพระองค์พรหมกุมาร พระองค์พรหมกุมารอายุได้ ๑๖ พรรษา ก็ปราบขอมได้โยนกคืน และทรงพระสุบินว่าจะได้ พญาช้างเผือก  สามเชือกมาเป็นช้างคู่บารมี วันต่อมาพบงูใหญ่ลอยมาตามแม่น้ำโขง ก็ปล่อยให้ผ่านไปสองตัว จนถึงตัวที่สามจึงสงสัยว่าอาจเป็นช้างที่ปรากฏในฝัน จึงคล้องไว้ และพบว่าเป็นช้างจริง แต่ช้างไม่ยอมขึ้นจากน้ำ ปุโรหิตแนะนำให้นำทองคำมาตีเป็นพานอัญเชิญขึ้น ช้างจึงยอมขึ้นจากน้ำ และพาพระยาพรหมไปยังเวียงสี่ทวง พระยาพรหมได้ปรับปรุงและปฏิสังขรณ์เวียงสี่ทวงใหม่และเปลี่ยนชื่อเป็นเวียงพานคำ ในภายหลังเวียงพางคำได้รับการบูรณะปรับผังเวียงแล้วกลายเป็นเมืองร้างไปหลายศตวรรษ โดยไม่ปรากฏบทบาทในตำนานหรือประวัติศาสตร์อีก

ลักษณะทั่วไป เป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า วางตัวในแนวทิศเหนือ - ใต้ ขนาด ๕๐๐ x ๑ , ๕๐๐ เมตร มีคูเมืองชั้นเดียวกว้าง ๑๕ . ๒๐ เมตร สูง ๓ เมตร หลักฐานที่พบ ปัจจุบันนี้ร่องรอยเดิมของเวียงพางคำได้แก่แนวกำแพงและคูน้ำลึก ซึ่งบางจุดก็ปรากฏครบทั้งสองอย่าง บางแห่งเหลือเพียงคูน้ำลึก และบางแห่งอาศัยลำห้วยธรรมชาติกับเนินเขา ดังนี้
๑ . ทิศเหนือ มีแนวกำแพงที่ด้านเหนือของวัดเวียงพาน กับเหลือกำแพงเล็กน้อยด้านตะวันออกของถนนซึ่งขนานไปกับถนนไปโรงฆ่าสัตว์
๒ . ทิศตะวันออก ถึงมุมด้านตะวันออกเฉียงใต้ บริเวณบ้านป่ายางเหลือกำแพงกับคูน้ำลึกเป็นแห่งๆ
๓ . ทิศใต้ ปรากฏแนวกำแพงชัดเจนทางฟากตะวันตกของถนน เป็นแนวกำหนดเขตแดนของสถานีโรงยาสูบแม่สาย
๔ ทิศตะวันตก เป็นด้านที่มีร่องรอยมากกว่าด้านอื่น คือ ที่หลังวัดเวียงพานหลังโรงพยาบาลแม่สายหลังวัดพรหมวิหาร และหลังสถานีใบยาสูบแม่สาย มีทั้งกำแพงและคูน้ำลึก นอกจากนี้มีคูน้ำธรรมชาติหลังโรงเรียนดรุณราษฎร์วิทยา และคูน้ำหลังอาคารที่ว่าการอำเภอแม่สาย เส้นทางเข้าสู่เวียงพางคำ ถนนพหลโยธินได้ผ่าเวียงพางคำจากเหนือลงใต้ออกเป็นสองฟาก ซึ่งมีถนนซอยหลายซอยออกไปยังชุมชนทั้งสองฟาก นอกจากนี้บางส่วนของแนวเวียงพางคำอยู่ในเขตของสถานที่ราชการ หรือติดต่อกับสถานที่ราชการ และชุมชน การเข้าไปชมร่องรอยของเวียงพางคำจึงสะดวกทุกด้าน