ประวัติวัดถ้ำเสาหินพญานาค สภาพวัดแต่เดิมก่อนสร้างวัด มีลักษณะเป็นเนิดินมีคูน้ำล้อมรอบบริเวณ คล้ายกับที่ตั้งของเมือง(เวียง)ในสมัยก่อนๆ ด้านทิศตะวันตกติดกับภูเขา มีลำห้วยเล็กมีน้ำไหลออกจากรูใต้ถ้ำ ไหลมารวมที่เดียวกันกับลำน้ำที่มาจากถ้ำปลาและถ้ำน้อย แล้วไหลออกไปสู่ในหมู่บ้าน เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๐๐ หลวงพ่อนิรมล สุทธิญาโณ ได้ย้ายมาจากพุทธสถานถ้ำปลามาพัฒนาที่นี่

ตอนแรกนั้นยังไม่มีประชาอุปถัมภ์ ต่อมาภายหลังเมื่อประมาณปี พ.ศ.๒๕๑๙ ชาวบ้านที่เคยอุปถัมภ์พุทธสถานถ้ำปลาได้แยก หมู่บ้าน มาขออุปถัมภ์บำรุงกับหลวงพ่อ ท่านจึงอนุญาตให้มาบำเพ็ญบุญได้ ต่อจากนั้นก็ได้เริ่มสร้างเสนาสนะขึ้นหลายอย่าง อาทิเช่น กุฏิ วิหาร ศาสนา และห้องน้ำ เป็นต้น
    ชื่อวัดถ้ำเสาหิน ตั้งตามชื่อของถ้ำที่อยู่ทางทิศตะวันตก ซึ่งในถ้ำนั้นมีลักษณะเป็นหินย้อยลงมาจรดเบื้องล่าง มีสันฐานคล้ายเสาบ้านมีหลายๆต้น ในถ้ำนั้นลึกเข้าไปประมาณ ๕๐-๗๐ เมตร(เคยเป็นที่เก็บวัตถุโบราณ)ที่สุดของถ้ำเป็นที่โล่งกว้าง ณ ที่ตรงนี้จะเรียก ว่า ลาน(ข่วง)พญานาค อันเป็นที่มาของคำว่า"ถ้ำเสาหินพญานาค"ดังกล่าว ปัจจุบันนี้เนื้อที่ของวัดมีอยู่ ๘๐ ไร่ ๓ งาน ๖๐ ตารางวา มีพระครูประภัสร์จิตสังวร เป็นเจ้าอาวาส